در واقع رفع تعهد ارزی برای صادر‌کنندگان به موضوعی حیاتی تبدیل شده است، چراکه در صورت عدم‌ایفای تعهد نه تنها از مشوق‌های صادراتی محروم می‌شوند، بلکه سیاست‌های تنبیهی نیز در انتظار آنها خواهد بود. از جمله این سیاست‌ها می‌توان به تعلیق و ابطال کارت‌های بازرگانی اشاره کرد.
روند برخورد با تجار از طریق کارت بازرگانی همزمان با پایان یافتن مهلت رفع تعهد ارزی که ۳۱ تیرماه بود، آغاز شد، اما واحدهای تولیدی از این قاعده مستثنی شدند و کارت‌های آنها تا پایان شهریور ماه تعلیق نمی‌شود. در همین راستا، رئیس سازمان توسعه تجارت اعلام کرده که به واحدهای تولیدی هم مهلت جدیدی داده نمی‌شود و آنها باید تا ۱۳ شهریور مطابق نظر بانک مرکزی ایفای تعهد ارزی کنند، اما کارت بازرگانی آنها تا ۳۱ شهریور تعلیق نمی‌شود. او گفته که از میان ۱۴ هزار و ۹۴۶ صادرکننده، بیش از ۱۲ هزار نفر تعهدات ارزی زیر ۱۰۰ هزار یورو دارند.
تعلیق کارت‌های بازرگانی چندان به مذاق فعالان اقتصادی خوش نیامده است. به تازگی گلایه‌هایی نیز از سوی بخش خصوصی نسبت به عملکرد متولیان تجارت خارجی مطرح شده است. بخشی از این گلایه نیز تعلیق کارت‌های بازرگانی را نشانه رفته است. به هر روی، تعلیق و ابطال کارت‌های بازرگانی همچنان ادامه خواهد داشت و سیاست‌گذار قصد ندارد این اقدام تنبیهی را متوقف کند و البته به‌نظر می‌رسد، بخش خصوصی هم سعی در اصلاح این رویه دارد، نه توقف آن.
چند صادرکننده رفع تعهد نکرده‌اند؟
رئیس کل سازمان توسعه و تجارت ایران با اشاره به اینکه در حال مذاکره با صادر‌کنندگان برای بررسی مشکلات رفع تعهد ارزی آنها هستیم، گفت: از میان ۱۴ هزار و ۹۴۶ صادرکننده، بیش از ۱۲ هزار نفر تعهدات ارزی زیر ۱۰۰ هزار یورو دارند. حمید زادبوم در یک نشست خبری اظهار کرد: نحوه رفع تعهد سال‌های ۹۷ و ۹۸ و مقررات بازگرداندن ارز در سال ۹۹ در ۲۴ تیرماه توسط رئیس کل بانک مرکزی ابلاغ شد. وی ادامه داد: براساس وظایفی که قانون مقررات صادرات و واردات به وزارت صمت داده، اختیارات به کارگروهی به نام پایش رفتار تجاری داده شده است که اگر تجار یا همان افرادی که کارت بازرگانی دریافت کردند دارای سوءرفتار تشخیص داده شوند در مورد تعدیل یا ابطال کارت بازرگانی اقدام کند.
رئیس کل سازمان توسعه و تجارت ایران گفت: در کارگروه پایش رفتار تجاری سوءرفتارهای تجاری را تفکیک و احصا کردیم و یکی از رفتارهایی که سوءرفتار تجاری تشخیص داده می‌شود، عدم‌ایفای تعهدات ارزی صادر‌کنندگان بود و این دستورالعمل به امضا روسای دستگاه‌هایی رسید که عضو کارگروه هستند و از جمله آن سازمان توسعه تجارت، اتاق بازرگانی، اتاق تعاون و گمرک ایران است؛ لذا عدم‌ایفای تعهد ارزی به‌عنوان سوءرفتاری تجاری تشخیص داده شد و کارگروه پایش رفتار تجاری باید درخصوص تعلیق یا ابطال کارت بازرگانی کسانی که ایفای تعهدات ارزی نکردند، اقدام کند.
وی درباره اینکه چه کسانی ایفای تعهد نکردند نیز توضیح داد: ما از بانک مرکزی فهرست افرادی که تعهد ارزی آنها صفر درصد است در مرحله اول به‌عنوان سوءرفتار تجاری تشخیص دادیم و درباره تعلیق کارت‌های بازرگانی آنها اقدام کردیم. زادبوم افزود: افرادی که تعهد ارزی دارند چند دسته هستند که می‌توان به تولیدی‌ها و غیرتولیدی‌ها اشاره کرد. افرادی که کارت بازرگانی دارند برخی تولیدی و برخی غیرتولیدی هستند. در این کارگروه عنوان شد که در تیرماه با تولیدی‌ها کاری نداشته باشیم؛ اما اگر تا ۱۳ شهریور تولیدی‌ها هم مطابق نظرات بانک مرکزی ایفای تعهد ارزی نکنند، کارت بازرگانی آنها نیز تعلیق خواهد شد.
به گفته وی، مهلت برای شرکت‌های تولیدی دارای کارت بازرگانی برای تسویه تعهد ارزی داده نمی‌شود؛ بلکه [فی‌المثل] گفته می‌شود شما فردی هستید که سوءرفتار تجاری داشته‌اید، مهلت شما هم تا ۳۱ تیر ماه به اتمام رسیده است؛ اما کارت شما تا ۳۱ شهریور ماه تعلیق نمی‌شود. در واقع وی یک فرجه زمانی دارد تا برای تفاهم با بانک مرکزی اقدام کند. رئیس سازمان توسعه تجارت درباره نحوه رفتار با کارت بازرگانی تجار نیز تشریح کرد: کارت بازرگانی تعدادی از افرادی که کارت بازرگانی دارند و صرفا فعالیت تجاری انجام می‌دهند در هفته اول تیر ماه تعلیق شد. افرادی که بین یک تا ۳۰ درصد ایفای تعهد کرده‌اند در ۱۵ شهریور و آنها که بین ۳۱ تا ۶۹ درصد ایفای تعهد ارزی کرده باشند در ۳۱ شهریور ماه کارت بازرگانی آنها تعلیق می‌شود.
این مقام مسوول اظهار کرد: برخی صادر‌کنندگان با مشکلاتی مواجه شده‌اند که ما در یک ماه اخیر بیش از ۳۰۰ شرکتی که تعهدات ارزی آنها صفر درصد بوده است به سازمان دعوت کردیم و مشکلاتشان را پرسیدیم و اگر مشکلات آنها قابل‌حل بوده با بانک مرکزی مکاتبه کردیم. وی گفت: در میان این موارد، شرکت بزرگی وجود داشت که تعهد ارزی بزرگی هم به همراه داشت که پس از نشست با این شرکت متوجه شدیم تهاتری انجام داده است و از آنجا که در ابتدا اطلاعات در بانک عامل ورود پیدا می‌کند و از ورود اطلاعات در بانک عامل تا رسیدن به بانک مرکزی یک باگ وجود دارد، به‌نظر می‌رسد که این شرکت رفع تعهد انجام نداده است. لذا ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار در یک ماه اخیر با این شرایط ایفای تعهد شده است.
وی عنوان کرد: از بین ۲۱ هزار رکورد صادرکننده طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ که صادرات انجام داده‌اند بیش از ۲ هزار شرکت تعهدات ارزی خود را ۱۰۰ درصد ایفا کرده‌اند و باید تدابیری داشته باشیم که این صادر‌کنندگان عزیز را مورد تشویق قرار دهیم. رئیس سازمان توسعه تجارت ادامه داد: بیش از ۱۳ میلیارد یورو ارز توسط این ۲ هزار شرکت به کشور بازگردانده شده است که ما به زودی مراسمی در راستای قدردانی از این صادر‌کنندگان خواهیم داشت.
وی ادامه داد: براساس اطلاعات ۲۹ مرداد ماه بانک مرکزی تعداد کل صادر‌کنندگانی که از ۲۲ فروردین سال ۹۷ تا پایان سال ۹۸ صادرات انجام داده‌اند حدود ۲۱ هزار و ۱۹۴ رکورد صادرکننده داشته‌ایم که از این تعداد ۲ هزار نفر ۱۰۰ درصد رفع تعهد ارزی انجام داده‌اند. حدود ۱۴ هزار و ۹۴۶ نفر تعهد ارزی صفر درصد داشته‌اند به این معنا که هیچ ارزی به کشور بازنگرداندند و بقیه موارد بین یک تا ۹۹ درصد رفع تعهد کرده‌اند. زادبوم گفت: از ۱۴ هزار و ۹۴۶ رکورد صادرکننده بیش از ۱۲ هزار نفر تعهدات ارزی زیر ۱۰۰ هزار یورو دارند؛ به این معنا که تعداد این افراد زیاد است؛ اما مجموع تعهدات آنها عدد بزرگی نیست.
